लंबर स्पाइनल स्टेनोसिस म्हणजे काय?

• स्पाइनल स्टेनोसिस म्हणजे स्पाइनच्या कालव्याची (स्पायनल कॅनाल) अरुंदी—ज्या मार्गाने मज्जारज्जू आणि नसांचा प्रवास होतो. जागा कमी झाल्यावर मज्जारज्जू/नसांवर दबाव येतो.

लंबर स्पाइनल स्टेनोसिसचे कारण काय?

• डीजनरेशन (वयोमानानुसार झीज), रोग किंवा इजा. वयोमानानुसार सांध्यांतील कूर्चा (कार्टिलेज) झिजणे, डिस्क फुगणे, फेसट सांधे मोठे होणे, लिगामेंट्स घट्ट होणे इत्यादींमुळे अरुंदी होते. काही रुग्णांमध्ये जन्मजात/आनुवंशिक प्रवृत्ती (कॉनजेनिटल स्टेनोसिस) असू शकते.

लंबर स्पाइनल स्टेनोसिससाठी नॉन-सर्जिकल उपाय काय?

नॉन-सर्जिकल उपचार:

• फिजिओथेरपी (स्पाइन तज्ञांच्या सल्ल्याने) — स्पाइनभोवतालच्या स्नायूंचे मजबूतीकरण.
• NSAIDs (नॉन-स्टिरॉइडल अँटी-इंफ्लेमेटरी) — दाह व वेदना कमी करण्यासाठी (तज्ञांच्या सल्ल्याने).
• फिजिकल थेरपी — बॅक एक्स्टेन्शन आणि अॅब्डॉमिनल व्यायाम.
• एपिड्यूरल स्टेरॉइड इंजेक्शन — नसांच्या मुळांवरील दाह कमी करण्यासाठी.

उपचारांची योजना नेहमी स्पाइन तज्ञांच्या सल्ल्यानेच ठरवावी.

मला शस्त्रक्रियेची गरज पडेल का?

खालीलप्रमाणे स्थितीत स्पाइन सर्जरी नॉन-सर्जिकल उपायांपेक्षा फायदेशीर ठरू शकते —

• तीव्र मागचे/नितंबातील वेदना, पायातील वेदना/सुन्नपणा/झिणझिण्या, चालण्यात अडथळा.
• पायातील संवेदना/शक्ती कमी होणे, प्रोग्रेसिव्ह कमजोरी, शौच/मूत्र नियंत्रण बिघाड.

स्पाइनल स्टेनोसिससाठी कोणत्या प्रकारच्या सर्जरी होतात?

स्पाइन तज्ञ खालील शस्त्रक्रिया करतात —

• डी-कंप्रेशन — नसांवरील बाह्य दाब काढणे.
• स्टॅबिलायझेशन — स्पाइनल इम्प्लांट व ग्राफ्टद्वारे वेदनादायक हालचाल रोखणे (फ्युजन).

स्पाइनल स्टेनोसिससाठी स्पाइन सर्जरी सुरक्षित आहे का?

• होय. मायक्रोस्कोपिक/एंडोस्कोपिक मिनिमली इनवेसिव्ह तंत्राने ही सर्जरी सुरक्षित व विश्वासार्ह निकालासह केली जाते.

शस्त्रक्रियेनंतर पुनर्प्राप्ती कितपत जलद?

• स्लिप डिस्क/स्पाइनल स्टेनोसिससाठी मायक्रोस्कोपिक/एंडोस्कोपिक सर्जरीनंतर पुनर्प्राप्ती जलद असते. डिस्चार्जनंतर बेड रेस्टची गरज नसते; सूचनांनुसार काही दिवसांत कामावर परतता येते.

ओपन सर्जरी व मिनिमल इनवेसिव्ह – कोणती सुरक्षित?

• दोन्ही सुरक्षित; मात्र मिनिमल इनवेसिव्हमध्ये लहान कट, कमी वेदना/रक्तस्त्राव/इन्फेक्शन, लवकर डिस्चार्ज व बेड रेस्टची गरज नाही.

शस्त्रक्रियेनंतर बेड रेस्ट आवश्यक आहे का?

• नाही. चालणे व हलके स्ट्रेचिंग सुचवले जाते. कीहोल सर्जरीनंतर लवकरच कामावर जाता येते.

मुंबईत लंबर स्पाइनल स्टेनोसिससाठी सर्वोत्तम स्पाइन सर्जन कोण?

• डॉ. विशाल कुंडनानी हे लंबर स्पाइनल स्टेनोसिस सर्जरीसाठी सर्वोत्तम स्पाइन सर्जन्सपैकी एक असून मुंबईसह इतर शहरांमध्ये नियुक्तीनुसार उपलब्ध आहेत. ते रुग्णाभिमुख, प्रामाणिक आणि नैतिक स्पाइन प्रॅक्टिस करणारे तज्ञ आहेत.